Είναι η τρίτη φορά, σε αυτά τα 8 χρόνια κυκλοφορίας του περιοδικού, που το editorial ασχολείται με το Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου, το αγαπημένο μας Μουντιάλ.
Το 2010, στη Νότια Αφρική, και το 2014, στη Βραζιλία, αυτό εδώ το εισαγωγικό κείμενο, αλλά και κείμενα που φιλοξενούνταν στις σελίδες του τεύχους, φιλοξένησαν τις σκέψεις μας για το πως ένα Μουντιάλ (και γενικώς μια μεγάλη αθλητική διοργάνωση) γίνεται η αιτία για μια αναδιάρθρωση σε αθλητικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο για την εκάστοτε χώρα που το φιλοξενεί. Από τα θανατηφόρα εργατικά δυστυχήματα στη Νότια Αφρική μέχρι το gentrification ολόκληρων περιοχών στη Βραζιλία, τα δύο τελευταία Μουντιάλ τράβηξαν πάνω τους τα βλέμματα όλου του πλανήτη και για λόγους μη-αγωνιστικούς. Όπως και με το Κατάρ ένα πράγμα.
Ωστόσο, με τη Ρωσία δεν είδαμε να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Πέρα από κάποιες σκόρπιες δηλώσεις αξιωματούχων πως δεν θα παρευρεθούν στα γήπεδα της Ρωσίας λόγω των ενεργειών του Πούτιν, τίποτε άλλο δεν φαίνεται να κινείται στην αχανή ρωσική χώρα. Κάποια βίντεο Ρώσων χουλιγκάνων να γυμνάζονται και να τρέχουν στα δάση σε διονυσιακή έκσταση είναι προφανώς επικίνδυνα για τη νοημοσύνη μας (αυτοί δεν έχουν κάτι τέτοιο), αλλά και αρκούντως γραφικά για να τα αναλύσουμε περαιτέρω. Εννοείται πως όλο και κάπου θα ξεφύγουν τα πράγματα και θα πέσει ξύλο, αλλά σίγουρα τα πάντα θα ελέγχονται αυστηρά για να γίνει η διοργάνωση με άψογο τρόπο. Άλλωστε, όπως έχει κατά καιρούς τονίσει και ο διακεκριμένος πουτινολόγος Δημοσθένης Λιακόπουλος, «στον Πούτιν, πουτινιές;»
Ίσως λοιπόν λόγω αυτού του αδιάφορου κλίματος από κοινωνικοπολιτική πλευρά –εντάξει, ίσως να έπρεπε να γράψουμε κάποια πραγματάκια για την υποτίμηση του ρουβλιού στις διεθνείς αγορές και τα πανάκριβα στάδια που
χτίζονται, αλλά ακόμα και αυτά δεν μας συγκινούν και τόσο πολύ– να πρέπει να εξετάσουμε το φετινό Μουντιάλ με βάση κάποια άλλα χαρακτηριστικά.
Το Μουντιάλ της Ρωσίας θα είναι το τελευταίο με αυτή τη μορφή. Δηλαδή, η τελευταία διοργάνωση που θα έχει 32 ομάδες, οι οποίες θα διεκδικούν το τρόπαιο της Παγκόσμιας Πρωταθλήτριας εν μέσω καλοκαιριού. Το 2022, στο Κατάρ, οι ομάδες θα είναι μεν 32, αλλά η διοργάνωση θα διεξαχθεί τον Νοέμβρη και τον Δεκέμβρη. Το 2026, η διοργάνωση θα διεξαχθεί ξανά καλοκαίρι, αλλά οι ομάδες θα είναι 48. Έτσι, μετά το Μουντιάλ της Γαλλίας το 1998, ακριβώς 20 χρόνια μετά, το φετινό Μουντιάλ είναι η τελευταία διοργάνωση που διεξάγεται ακριβώς όπως την αγαπήσαμε.
Το ποδόσφαιρο αλλάζει οριστικά. Οι αλλαγές στις διεθνείς διασυλλογικές διοργανώσεις και στα εγχώρια πρωταθλήματα, οι αποχωρήσεις χωρών από τις Ομοσπονδίες τους σε πιο ανταγωνιστικές (π.χ. η Αυστραλία άφησε την Ωκεανία για την Ασία), οι υποσχέσεις της FIFA σε κάθε νέα χώρα που εντάσσεται στο δυναμικό της, οι νέοι κανονισμοί που θέλει να δει ο Φαν Μπάστεν, η «λερωμένη» με σκάνδαλα κληρονομιά των Μπλάτερ-Πλατινί και ο συνεχιστής τους Ινφαντίνο. Θα μπορούσαμε να συνε- χίσουμε να παραθέτουμε διάφορα τέτοια γεγονότα, αλλά σίγουρα τα ξέρετε ήδη και δεν έχει νόημα να σας κουράσουμε.
«Το Παγκόσμιο Κύπελλο δεν βασίζεται αποκλειστικά στην ποιότητα, καθώς δεν έχει πάντα τις 32 καλύτερες ομάδες. Είναι ένας τρόπος συμβιβασμού. Είναι θέμα πολιτικής. Γιατί λοιπόν να μην έχουμε περισσότερες αφρικανικές ομάδες; Το νόημα της διοργάνωσης είναι να παίρνουν μέρος άνθρωποι από όλον τον πλανήτη. Αν δεν τους δώσεις το δικαίωμα στη συμμετοχή, πώς θα βελτιωθούν;» έλεγε το 2013 ο Μισέλ Πλατινί, αναφερόμενος στην επικείμενη αύξηση των συμμετοχών από 32 σε 48 ομάδες. Η αλήθεια είναι ότι αυτή η κυνική δήλωση του Μισέλ αντανακλά πλήρως το σκεπτικό με το οποίο αντιμετωπίζει το ποδόσφαιρο η FIFA. «Η αγορά πρέπει να ανοίξει και άλλο, αλλά πρέπει να το πούμε με ευγενικό τρόπο, σαν να νοιαζόμαστε για τους τριτοκοσμικούς», θα ακουγόταν στα γραφεία της FIFA και ο πανούργος Μισέλ το έφερε άψογα εις πέρας. Φυσικά, αυτή του η δήλωση συνέπεσε χρονικά με αυτή τη δήλωση του Ζεπ Μπλάτερ: «Από αμιγώς αθλητική σκοπιά, θέλω επιτέλους να δω την παγκοσμιοποίηση να εφαρμόζεται και στο Μουντιάλ, με περισσότερες χώρες από την Αφρική, την Ασία και την Καραϊβική». Για να είμαστε ειλικρινείς, και εμείς θα θέλαμε πολύ να ξαναδούμε την Τζαμάικα, το Τρίνινταντ και Τομπάγκο, τις χώρες της Πολυνησίας και πάει λέγοντας, αλλά παράλληλα θα θέλαμε αυτό να συμβαίνει σε ένα αμιγώς αθλητικό πλαίσιο και όχι με όρους ελεύθερης αγοράς και δισεκατομμυρίων δολαρίων που πρέπει να μοιραστούν ισόποσα σε όλο τον πλανήτη στους εκάστοτε χορηγούς.
Άλλωστε, όλη αυτή η πρεμούρα των αξιωματούχων για το «καλό» του ποδοσφαίρου, έρχεται στον απόηχο δεκάδων καταγγελιών για ξέπλυμα «μαύρου» χρήματος, ευνοϊκή μεταχείριση ομάδων, δωροδοκιών και πλήρους αδιαφορίας για το τι πραγματικά συμβαίνει σε μια κοινωνία που φιλοξενεί μια μεγάλη διοργάνωση. Από την άλλη πλευρά, είμαστε όλοι εμείς που χαιρόμαστε να βλέπουμε τέτοιες διοργανώσεις να γίνονται η αφορμή για να διεκδικήσουμε πολλά πράγματα παραπάνω για τη βελτίωση της ζωής μας. Και ας λιώνουμε μετά μπροστά από την τηλεόραση 10 ώρες σερί για να δούμε όλα τα ματς. Είπαμε, είμαστε οι αντιφάσεις μας. Επίπονο, αλλά δημιουργικό. Καλό καλοκαίρι να ‘χουμε!