Όποιος θεωρεί ότι οι λογοτεχνικές εκδηλώσεις είναι βαρετές, δεν ήταν στην Περούτζα πριν λίγες μέρες. Ο Μαρσέλο Μπιέλσα, ο άνθρωπος που αποφεύγει τις συνεντεύξεις γιατί δίνει αποκλειστικά διαλέξεις, ακόμη και στα αποδυτήρια –ή κυρίως εκεί– βρέθηκε στην πρωτεύουσα της Ούμπριας, για να κλείσει τις εκδηλώσεις της Encuentra 2017, ενός φεστιβάλ για την ισπανική λογοτεχνία. Ή, έτσι όπως εξελίχθηκε, για τη λογοτεχνία που μιλάει σε όλες τις γλώσσες για θέματα καθαρά ποδοσφαιρικά όπως η αγάπη, ο πόνος, η εξορία και η ιδανική κοινωνία.
«Το ποδόσφαιρο είναι το πρώτο θέμα συζήτησης στον κόσμο. Κι έχει μια ιδιαιτερότητα: δεν κερδίζει πάντα το φαβορί. Γι΄αυτό και τα πιο λαϊκά κοινωνικά στρώματα αναπτύσσουν τόσο δυνατή σχέση με την μπάλα. Για μένα, ο οπαδός είναι αναντικατάστατος, προσφέρει συναίσθημα. Η νίκη ή η ήττα τού αφήνουν σημάδια. Τη Δευτέρα οι οπαδοί έχουν ακόμη τα στίγματα όσων έζησαν τη Κυριακή.
Κάποτε στο Μεξικό, γνώρισα έναν εξόριστο Βάσκο. Η εξορία σε απομακρύνει από τον τόπο σου, είναι πολύ επώδυνη, εν ολίγοις ο Βάσκος ήταν ειδικός στον πόνο. Μια μέρα, τον ρώτησα τι ήταν κατά τη γνώμη του το πιο σημαντικό για έναν άνθρωπο. Μου απάντησε: “Να αγαπηθεί χωρίς όρους”. Ο οπαδός είναι ακριβώς έτσι: σε αγαπάει χωρίς ανταλλάγματα. Είχα ακούσει μια φράση στη Σεβίλη και στην αρχή δυσκολεύτηκα να την καταλάβω: “Σε αγαπώ ακόμη κι αν κερδίζεις”. Είναι η άρνηση της ανταμοιβής, της νίκης, ώστε το συναισθηματικό δέσιμο να γίνει ισχυρότερο. Ούτε η νίκη δεν μετράει, σε αγαπάω χωρίς να κερδίζω τίποτε».
«Ο οπαδός είναι το υγιές κομμάτι του ποδοσφαίρου, μπορεί ακόμη να έχει δυνατά συναισθήματα. Η βιομηχανία του ποδοσφαίρου τον έχει βάλει στην άκρη προς όφελος του κέρδους. Τα ποσά που ακούγονται κάνουν την ντροπή να κοκκινίζει.
Η λύση; Η συγκίνηση. Η συγκίνηση που νιώθει ο οπαδός. Προσπαθώ συνέχεια να προκαλώ έντονα συναισθήματα στους παίκτες μου. Αν οι παίκτες έχουν την ευθύνη να προσφέρουν συγκίνηση στους άλλους, τότε πρέπει πρώτοι αυτοί να την αισθανθούν. Αυτό είναι το παράδοξο: για να είναι καλοί επαγγελματίες πρέπει να διαπνέονται από το πνεύμα του ερασιτέχνη, να μπορούν ακόμη να συγκινούνται»
Ο Μαρσέλο Μπιέλσα από το καλοκαίρι θα είναι προπονητής της Λιλ, έπειτα από ένα μάλλον γλυκόπικρο πέρασμα από τη Μαρσέιγ και από μια κωμικοτραγική περιπέτεια στη Λάτσιο –απ΄όπου έφυγε πριν πιάσει δουλειά. Μα γιατί στην Ευρώπη;
«Στη Λατινική Αμερική, οι παίκτες κι οι προπονητές ψάχνουν την ατομική επίδοση, στην Ευρώπη βασίζονται στο ομαδικό παιχνίδι, γι΄αυτό ήρθα να δουλέψω εδώ. Η επιτυχία σε μια ομάδα έρχεται όταν όλοι είναι κάθε στιγμή έτοιμοι να υπερασπιστούν τον πιο αδύναμο. Αν όλοι γνωρίζουν ότι πρέπει να συγκεντρώσουν τις προσπάθειές τους στην προστασία του πιο ανίσχυρου ανάμεσά τους, αν είναι έτοιμοι να θυσιαστούν γι΄αυτόν, τότε γεννιέται μια ομάδα ανθρώπων με υψηλό αγωνιστικό φρόνημα, μια ομάδα ανίκητη, τουλάχιστον σε ψυχολογικό επίπεδο . Η προστασία του αδύναμου γίνεται στρατηγική και το συναίσθημα πολλαπλασιάζει τη δύναμη.
Μόνο που στις μέρες μας είναι πολύ δύσκολο να το διδάξεις αυτό. Οι ποδοσφαιριστές σήμερα δεν μαθαίνουν πώς να γίνονται καλύτεροι αλλά πώς να είναι ατομιστές. Η κοινωνία σήμερα μάς λέει το αντίθετο, ότι ο αδύναμος ή ο φτωχός είναι πρόβλημα. Λέμε ότι η κοινωνία απορρίπτει τους μετανάστες, τους διαφορετικούς, τους μαύρους, τους μουσουλμάνους. Όμως, αυτό που φοβίζει στην πραγματικότητα είναι η φτώχεια. Αν ο ξένος είναι πλούσιος Κινέζος ή έχει πετροδολάρια, τότε δεν είναι πρόβλημα και δεν προκαλεί φόβο. Στο ποδόσφαιρο είναι το ίδιο, ο αδύναμος γίνεται το πρόβλημα, ο καλύτερος ακριβοπληρώνεται. Εγώ πιστεύω ότι η δικαιοσύνη είναι ο καθένας να προσφέρει ανάλογα με τις ικανότητές του και να ανταμείβεται σύμφωνα με τις ανάγκες του. Ο καλύτερος, ο πιο ταλαντούχος ποδοσφαιριστής δεν πρέπει να έχει ευνοϊκότερη μεταχείριση, αλλά μεγαλύτερες ευθύνες»
«Κάποτε είχα φτιάξει μια λίστα με καμιά διακοσαριά ερωτήσεις που θα με βοηθούσαν να καταλάβω έναν ποδοσφαιριστή. Τώρα, έχω καταλήξει σε πέντε. Για παράδειγμα: Τι σκέφτεσαι για τη φτώχεια –για μένα, βασικό ερώτημα–; Τι σου αρέσει να κάνεις πιο πολύ; Τα πέντε αγαπημένα σου βιβλία; Ποια είναι η αγαπημένη σου ταινία;». Δικιά του ο Νονός.
«Υπάρχουν δυο είδη προπονητών. Αυτοί που επεμβαίνουν κι αυτοί που συνοδεύουν. Αυτοί που διορθώνουν κι αυτοί που κινητοποιούν. Αυτοί που επιμένουν στο πώς θα διορθωθεί ένα λάθος κι αυτοί που επιμένουν σε όσα γίνονται σωστά. Αυτοί που ενθαρρύνουν την αυτοκριτική κι αυτοί που λένε ότι τα λάθη που έχουν γίνει πρέπει να ξεχαστούν. Και οι δυο μπορούν να κερδίσουν. Δεν μπορεί να κερδίσει μόνο όποιος πάει να παραστήσει κάτι που δεν είναι. Ο ποδοσφαιριστής δεν ξεγελιέται. Δεν μπορώ να δεχτώ ότι έχει την ίδια αξία κάποιος που ριψοκινδυνεύει για να κερδίσει και ένας άλλος που φοβάται και δεν ρισκάρει. Καλύτερα να μην κερδίζεις ούτε ένα βαθμό παίζοντας για τους τρεις παρά να κερδίζεις παίζοντας για να πάρεις έναν»
Όπως θα έλεγε κι ένας άλλος λάτρης του ομαδικού ποδοσφαίρου: «Καλύτερα να χάνω με τις ιδέες μου παρά με τις ιδέες κάποιου άλλου». Μια πολύτιμη συμβουλή του Γιόχαν Κρόιφ την οποία ο Μαρσέλο Μπιέλσα δεν χρειάστηκε ποτέ.
Λένα Δελβερούδη
Πάντα πιστός οπαδός του.