Χθες, 15 Φλεβάρη στο ΟΑΚΑ πραγματοποιήθηκε το παιχνίδι για το Europa League μεταξύ ΑΕΚ και Δυναμό Κιεβου. Ένα παιχνίδι που μέρες τώρα περίμεναν πολλοί για να δουν πώς θα αντιμετωπίσουν οι οπαδοί της ΑΕΚ το ματς, την ομάδα της Δυναμό και τους οπαδούς της. Χθες, σε διάφορα σημεία του γηπέδου υπήρχαν πανό εναντίον του ρατσισμού, του ναζισμού με κυρίρχο βέβαια το τεράστιο πανό στο πέταλο των οργανωμένων που έγραφε: “LOVE AEK HATE RACISM, ORIGINAL 21 ANTINAZI” και ακριβώς δίπλα ένα άλλο που έγραφε: “THROW NAZIS OUT OF FOOTBALL”. Κρεμάστηκε όμως και ένα πανό που ήταν γραμμένο στα ουκρανικά που έλεγε: “1942 FC Start, 2018 Dynamo Kiev: Εσεις οι ίδιοι δεν σέβεστε την ιστορία σας”. Φυσικά η ιστορική αναφορά έχει να κάνει με το λεγόμενο ματς του θανάτου, στις 9 Αυγούστου του 1942, όπου αγωνίστηκε η ομάδα της FC Start (ουσιαστικά οι παίκτες της Δυναμό) εναντίον επίλεκτης ομάδας των γερμανικών Ες-Ες. Στο 4ο τεύχος του περιοδικού μας είχαμε δημοσιεύσει την ιστορία της Σταρτ επικεντρώνοντας στο πρόσωπο του Νικολαϊ Τρόυσεβιτς, τερματοφύλακα και ήρωα της ουκρανικής ομάδας. Με αφορμή λοιπόν τα όσα συνέβησαν χθες και ειδικα αυτό το πανό αναδημοσιεύουμε αυτό το κείμενο.
Στην ιστορία του ποδοσφαίρου υπάρχουν τραγικά συμβάντα που σημάδεψαν την πορεία ανθρώπων, ομάδων ακόμα και ολόκληρων χωρών. Συμβάντα που είχαν πολιτικές προεκτάσεις (πολλές φορές τόσο ισχυρές που φτάνουν μέχρι το σήμερα), συμβάντα που πολλές φορές μυθοποιήθηκαν προκειμένου να εξυπηρετηθούν στόχοι και σκοποί άσχετοι με το ποδόσφαιρο. Μια τέτοια τραγική ιστορία διαδραματίστηκε στο Κίεβο στην Ουκρανία πριν 69 χρόνια, όταν η πόλη βρισκόταν υπό γερμανική κατοχή. Μια ιστορία που στιγμάτισε την ιστορία της ουκρανικής πρωτεύουσας, τη θρυλική ομάδα της πόλης, της Δυναμό και φυσικά ολόκληρη τη χώρα. 9 Αυγούστου 1942: η ημερομηνία διεξαγωγής του τελευταίου παιχνιδιού που έδωσε η ουκρανική ομάδα Σταρτ (η ονομασία της Δυναμό κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής) με την ομάδα της Φλάκελφ, της πανίσχυρης ομάδας της γερμανικής αεροπορίας Λουφτβάφε, στο γήπεδο Ζενίτ στο κέντρο της πόλης του Κιέβου, πριν πολλοί από τους παίκτες της οδηγηθούν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και αργότερα στο θάνατο.
Ας πάρουμε τα πράγματα και τα ιστορικά γεγονότα με τη σειρά. Η ομάδα της Δυναμό, όπως και όλες οι ομάδες με το πρόθεμα Δυναμό, ιδρύθηκε το 1927 από δύο αστυνομικούς, μέλη της αθλητικής λέσχης της αστυνομίας. Πολύ γρήγορα, η Δυναμό Κιέβου έγινε ένας μεγάλος σύλλογος εντός και εκτός συνόρων σημειώνοντας σημαντικές επιτυχίες. Πολλοί ταλαντούχοι παίκτες περνούν από τις τάξεις της ομάδας, όμως ένας ποδοσφαιριστής που ξεχώρισε, κυρίως λόγω του χαρακτήρα και της έντονης προσωπικότητάς του ήταν ο τερματοφύλακας Νικολάι Τρούσεβιτς. Ένας άνθρωπος που θα ταυτιστεί με την ιστορία του συλλόγου. Ο Τρούσεβιτς εντάχθηκε στο δυναμικό της Δυναμό το 1935 και από τότε αποτέλεσε βασικό στέλεχος της ομάδας.
Καθώς περνούν τα χρόνια, με την ομάδα της Δυναμό να μην μπορεί να αντισταθεί στη δύναμη των ομάδων της Μόσχας (από το 1936 θεσπίζεται το ενιαίο πρωτάθλημα της Σοβιετικής Ένωσης), φτάνουμε στο καλοκαίρι του 1941, όπου το πρωτάθλημα διακόπτεται απότομα αφού με την επιχείρηση Μπαρμπαρόσα (το σχέδιο του Χίτλερ για την κατάκτηση της ΕΣΣΔ) καταλαμβάνεται το Κίεβο. Στις 19 Σεπτεμβρίου η πόλη βρισκόταν στα χέρια και τον έλεγχο των γερμανών κατακτητών. Εκείνη τη μέρα όπου συνελήφθησαν 630.000 περίπου αιχμάλωτοι, μεταξύ των οποίων και ο τερματοφύλακας της Δυναμό Κιέβου, Νικολάι Τρούσεβιτς. Όλοι οι ποδοσφαιριστές της ομάδας που συνελήφθησαν οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης καθώς, λόγω των σχέσεων της ομάδας με την αστυνομία, θεωρήθηκαν επικίνδυνοι για ενέργειες ενάντια στην γερμανική κατοχή.
Όταν μετά από κάποιο διάστημα οι Γερμανοί αποφάσισαν να θέσουν σε λειτουργία κάποιες βασικές παραγωγικές-οικονομικές δομές της πόλης, ο Τρούσεβιτς στάθηκε πολύ τυχερός αφού κατάφερε να πιάσει δουλειά σε ένα αρτοποιείο (πριν ασχοληθεί με το ποδόσφαιρο, είχε εργαστεί ως εργάτης αρτοβιομηχανίας). Πως τα κατάφερε; Τυχαία ένας τύπος ονόματι Κόρντικ – ιδιοκτήτης του αρτοποιείου και συνεργάτης των γερμανών – συναντήθηκε με τον Τρούσεβιτς, τον αναγνώρισε παρά την τραγική και σχεδόν σκελετωμένη φιγούρα του και λόγω της μεγάλης συμπάθειας που του έτρεφε, του πρότεινε να εργαστεί στο αρτοποιείο του. Εκεί μετά από κάποιες μέρες εργασίας ο Τρούσεβιτς διαπίστωσε πως δούλευαν ως εργάτες και άλλοι πρώην αθλητές και γυμναστές. Έτσι άρχισε να παρατηρεί μήπως και συναντήσει κάποιον συμπαίκτη του. Από την άλλη, ο Κόρντικ σκέφτηκε πως για να έχει αυξημένη παραγωγή, και να ικανοποιεί τους φίλους του τους Γερμανούς, θα ήταν σκόπιμο να εκμεταλλευτεί την παρουσία του Τρούσεβιτς και να του αναθέσει τη δημιουργία μιας ποδοσφαιρικής ομάδας ώστε να αποτελέσει η μπάλα το μέσο διεξόδου και διαλείμματος των εργατών από τη σκληρή εργασία αλλά και τις δυσκολίες της κατοχής.
Έτσι, λοιπόν, έβαλε μπροστά το σχέδιο, και ο τερματοφύλακας της Δυναμό ξεκίνησε την αναζήτηση παικτών αρχικά εντείνοντας τις προσπάθειές του να βρει κάποιον ή κάποιους από τους πρώην συμπαίκτες του. Ο Τρούσεβιτς κατόρθωσε να βρει αρκετούς από τους παλιούς του συναδέλφους και γρήγορα εντάχθηκαν στην ομάδα του αρτοποιείου. Εν τω μεταξύ, ο Γκέογκ Σβέτσοφ, πιστός συνεργάτης των Γερμανών είχε φτιάξει μια ομάδα, τη Ρουχ, η οποία αποτελούνταν από εθνικιστές και συνεργάτες των Γερμανών. Ο Σβέτσοφ, γνωρίζοντας την κοινωνική απήχηση του Τρούσεβιτς προσπάθησε να τον πείσει να παίξει στη Ρουχ, θεωρώντας πως η προσωπικότητά του ήταν ιδανική περίπτωση για την προπαγάνδιση των εθνικιστικών ιδεών. Φυσικά, ο Τρούσεβιτς αρνήθηκε την πρόταση του Σβέτσοφ και προχώρησε μαζί με τους υπόλοιπους παίκτες στη δημιουργία της Σταρτ, σαν να λέμε καινούρια αρχή δηλαδή. Η Σταρτ ουσιαστικά ήταν η συνέχεια της Δυναμό με άλλο όνομα. Η Ρουχ ήταν η πρώτη αντίπαλος. Παρόλο που οι εμφανίσεις (σε κόκκινο χρώμα, όχι τυχαία) και τα παπούτσια των παικτών δεν είχαν και μεγάλη ομοιομορφία μεταξύ τους, μέσα στο γήπεδο η Σταρτ μπήκε και έπαιξε σαν μια γροθιά, σαν ένα σύνολο με… ομοιόμορφο τρόπο παιχνιδιού, και επικράτησε πολύ εύκολα της αντιπάλου με σκορ 7-2. Ο Σβέτσοφ είχε γίνει έξαλλος. Η ντροπή του ήταν μεγάλη, αλλά οι απόψεις του και φυσικά και η ομάδα του πολύ μικρή για να μπορέσει να κοντράρει τη Σταρτ. Ο χρόνος κύλαγε και η παρέα του Τρούσεβιτς είχε αρχίσει το χτίσιμο του μύθου: νίκες επί ούγγρων στρατιωτών, επί επίλεκτων του γερμανικού στρατού κατοχής, νίκη επί της MSG Val, ομάδα αποτελούμενη από Ούγγρους, μεταξύ των οποίων και επαγγελματίες ποδοσφαιριστές.
Και φτάνουμε στον Αύγουστο του 1942. Στις 6 Αυγούστου συγκεκριμένα, η Σταρτ καλείται να αντιμετωπίσει την Φλάκελφ, ομάδα της γερμανικής αεροπορίας Λουφτβάφε. Οι Γερμανοί εμφανίζονται σχεδόν σίγουροι για το τελικό αποτέλεσμα. Θα πέσουν έξω και θα πικραθούν κιόλας. Η Σταρτ κάνει ένα καταπληκτικό παιχνίδι, και επικρατεί με 5-1. Εν τω μεταξύ, οι επιτυχίες της ομάδας θεωρούνται από τους κατοίκους του Κιέβου σαν πράξη αντίστασης ενάντια στη γερμανική κατοχή. Κάθε νίκη εναντίον γερμανικών ομάδων αντιμετωπίζεται από την πόλη σαν ένα νέο ρήγμα στο γερμανικό καθεστώς. Το γόητρο των γερμανών στρατιωτών έχει φθαρεί σχεδόν ανεπανόρθωτα. Όμως θα επιμείνουν. Θα απαιτήσουν να διεξαχθεί αγώνας ρεβάνς. Δεν υπάρχουν περιθώρια διαφωνίας. Ο αγώνας ορίζεται να γίνει στις 9 Αυγούστου 1942 στο γήπεδο Ζενίτ. Η ατμόσφαιρα και η ένταση πριν την έναρξη του παιχνιδιού είναι απερίγραπτη. Πλήθος κόσμου έχει κατακλύσει το στάδιο περιμένοντας να πανηγυρίσει ακόμα μια ήττα του γερμανικού στρατού κατοχής. Από την άλλη, αρκετός κόσμος προσπαθεί να πείσει τους παίκτες της Σταρτ και τον ίδιο τον Τρούσεβιτς να παρατήσουν την προσπάθεια, να κάτσουν να χάσουν και με αυτόν τον τρόπο να αποφύγουν τα πιθανά αντίποινα των Γερμανών σε περίπτωση ήττας. Όχι μόνο εναντίον των παικτών, αλλά και των κατοίκων και θεατών. Μάταια όμως. Οι παίκτες της ουκρανικής ομάδας είναι αποφασισμένοι να κάνουν αυτό που γνωρίζουν τόσο καλά: να παίξουν ποδόσφαιρο και να τιμήσουν τη φανέλα τους και την πόλη τους. Οι ομάδες βγαίνουν στον αγωνιστικό χώρο, οι γερμανοί παίκτες χαιρετούν φασιστικά με το γνωστό τρόπο, περιμένοντας πως και οι αντίπαλοι θα πράξουν το ίδιο. Όμως αυτοί πράττουν κάτι διαφορετικό: φέρνουν το χέρι στο σημείο της καρδιάς και φωνάζουν όλοι μαζί «Fizcul-Hura», που σημαίνει κάτι σαν «Ζήτω ο αθλητισμός». Το παιχνίδι αρχίζει και με την πάροδο των πρώτων λεπτών γίνεται αντιληπτό και ξεκάθαρο πως οι Γερμανοί θα παίξουν σκληρά, σχεδόν δολοφονικά. Θέλουν να κερδίσουν πάση θυσία. Οι Ουκρανοί δεν πτοούνται και το πάθος του Τρούσεβιτς, που έπαιξε από τα μισά του πρώτου ημιχρόνου τραυματίας, καθώς και η τεχνική κατάρτιση των συμπαικτών του είναι αρκετά για να δώσουν στη Σταρτ άλλη μια μεγάλη νίκη με τελικό σκορ 5-3. Έτσι δεν ταπεινώθηκαν οι γερμανοί παίκτες μόνο μπροστά στους αξιωματικούς τους αλλά και σε ολόκληρη την πόλη. Οι φίλαθλοι που παρακολούθησαν το παιχνίδι ενθουσιασμένοι πανηγύριζαν τη μεγάλη αυτή επιτυχία της ομάδας τους.
Δύο μέρες μετά τον συναρπαστικό αυτόν αγώνα οι περισσότεροι από τους παίκτες της Σταρτ θα επιβιβαστούν σε ένα στρατιωτικό φορτηγό και θα οδηγηθούν στο τρομερό και φοβερό στρατόπεδο συγκέντρωσης της Νταρνίτσα. Κάπου εδώ αρχίζει και η μυθολογία του πράγματος. Στην Ουκρανία, πολλοί ισχυρίστηκαν τότε και ισχυρίζονται ακόμα πως οι παίκτες της πρώην Δυναμό εκτελέστηκαν αμέσως μετά τον αγώνα ως εκδίκηση των Γερμανών για την ήττα τους. Η ιστορία όμως λέει, πως εκτελέστηκαν αρκετές μέρες μετά τις 9 Αυγούστου (ημερομηνία του αγώνα) μαζί με πολλούς άλλους κρατούμενους, που σημαίνει πως ο θάνατός τους δεν είχε σχέση με την νίκη της ομάδας. Όπως και να έχει πάντως, η περίπτωση της Σταρτ έχει σημαδέψει την ιστορία της πόλης του Κιέβου, αλλά και ολόκληρης της Ουκρανίας. Το εντυπωσιακό της υπόθεσης βέβαια είναι ότι, σήμερα, οι οργανωμένοι οπαδοί της Δυναμό Κιέβου δηλώνουν ανοιχτά φασίστες και δεν είναι λίγες οι φορές που οργανώνουν επιθέσεις εναντίον φιλάθλων άλλων ομάδων οι οποίοι ιδεολογικά ανήκουν στην άλλη όχθη. Θα τρίζουν τα κόκαλα του Τρούσεβιτς και των υπόλοιπων παικτών της τότε θρυλικής Δυναμό, ομάδα σύμβολο αντίστασης στη χιτλερική γερμανική κατοχή… Αυτό που δεν έχουν κάνει ακόμα είναι να βεβηλώσουν το άγαλμα που έχει στηθεί στην πόλη του Κιέβου προς τιμήν των ηρωικών εκείνων παικτών…
Πολύ δυνατό. BRAVO
Εξαιρετικό!