Ο καλός φίλος και συνεργάτης Sisyphoss μένει και εργάζεται στο Κερατσίνι. Έζησε από πολύ κοντά τα γεγονότα της δολοφονίας του Παύλου Φύσσα και ότι επακολούθησε. Μας ζήτησε επ αφορμής του στυγερού εγκλήματος και των αντιδράσεων που έλαβαν χώρα στα περισσότερα γήπεδα και κερκίδες της χώρας, να μας θέσει κάποια ερωτήματα σχετικά με τον «οπαδικό αντιφασισμό», την πολιτική στις εξέδρες αλλά και τα επιχειρησιακά σχέδια του Υπουργείου για την «πάταξη της βίας στα γήπεδα και τον έλεγχο των συνδέσμων». Λόγω της σημασίας του συγκεκριμένου περιστατικού αλλά και των άμεσων «αντιφασιστικών αντανακλαστικών» της εξέδρας, κρίναμε απαραίτητο να αποτελέσει αυτή η «εσωτερική συνέντευξη» το εντιτόριαλ του παρόντος τέυχους.
Όντας ένα περιοδικό που ασχολείται με το κοινωνικοπολιτικό μήνυμα των σπορ, πώς θα μπορούσαμε να σκιαγραφήσουμε την κατάσταση στην ελληνική οπαδική σκηνή με αφορμή τις αντιδράσεις των φιλάθλων στη δολοφονία του Παύλου Φύσσα;
Τα τελευταία χρόνια, όταν πρόκειται για σοβαρά κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα που επηρεάζουν τις ζωές όλων μας, πολλές κερκίδες παίρνουν θέση, έχουν άποψη και δεν μένουν αμέτοχες. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου το 2008 και οι αντιδράσεις που υπήρξαν στα γήπεδα εναντίον της αστυνομίας, η έναρξη της σφιχτής οικονομικής πολιτικής το 2010 και τα δεκάδες πανό που σηκώθηκαν στα πέταλα πολλών γηπέδων ενάντια στις επιλογές και τις αποφάσεις της κυβέρνησης, και φυσικά στις μέρες μας με αφορμή τη δολοφονία του Παύλου, όπου σε πολλά γήπεδα λειτούργησαν ακαριαία τα αντιφασιστικά αντανακλαστικά των οργανωμένων οπαδών με αποτέλεσμα να σηκωθούν πολλά πανό καταδίκης του φασισμού και των δολοφονικών πρακτικών των εκφραστών του. Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε και τις κινήσεις αλληλεγγύης από τους συνδέσμους (μάζεμα ρούχων και τροφίμων, αιμοδοσίες κ.λπ.) που τα τελευταία χρόνια συνεχώς πληθαίνουν. Τα αντιφασιστικά αντανακλαστικά βέβαια στις περισσότερες των περιπτώσεων δεν γεννήθηκαν έτσι ξαφνικά, ούτε είναι κάτι νέο και πρωτόγνωρο στις κερκίδες. Σε πολλά γήπεδα και συνδέσμους έχει καλλιεργηθεί εδώ και χρόνια ο αντιφασισμός σαν στάση ζωής, σαν στάση υγιούς οπαδικής κουλτούρας. Με δεδομένο πως οι σύνδεσμοι οπαδών και άρα και τα πέταλα των γηπέδων δεν είναι πολιτικοί οργανισμοί ούτε κόμματα (και καλώς δεν είναι), τέτοιου είδους αντιδράσεις που σχετίζονται με πολιτικοκοινωνικά ζητήματα που στην τελική δεν έχουν σχέση με το γήπεδο, σίγουρα μας ικανοποιούν και μας γεμίζουν ελπίδα πως κάτι αλλάζει στη νοοτροπία του οπαδού. Παρόλο που η κατάσταση στην ελληνική οπαδική σκηνή απέχει ακόμα πολύ από τη δημιουργία μιας σωστής γηπεδικής κουλτούρας και νοοτροπίας, σίγουρα έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση. Βέβαια για κάποιους (ειδικά οπαδούς μεγάλων ομάδων) το «μέγα οπαδικό ζήτημα» παραμένει το «πώς θα προξενήσεις τη μεγαλύτερη ζημιά στον αντίπαλο». Την ίδια στιγμή που σηκώνονται αντιμπατσικά πανιά πέφτουν βόμβες. Την ίδια στιγμή που σηκώνονται αντιμνημονιακά και αντικυβερνητικά πανιά πέφτουν μαχαιριές. Και την ίδια στιγμή που σηκώνονται αντιφασιστικά πανιά πέφτουν πυροβολισμοί. Η ανεξέλεγκτη βία χαρακτηρίζει ένα μεγάλο μέρος της οπαδικής σκηνής (γιατί δεν είναι μόνο αυτοί που ενεργούν σαν μαφία είναι και αυτοί που επικροτούν τέτοιες ενέργειες) και αυτό είναι ένα σοβαρό ζήτημα που πρέπει να διευθετηθεί κάποια στιγμή από τους ίδιους τους οπαδούς, αν θέλουμε να δούμε καλύτερες μέρες για την ελληνική οπαδική σκηνή.
Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η εισχώρηση φασιστικών στοιχείων στην κερκίδα από το υπόλοιπο «υγιές» κομμάτι;
Κατά το παρελθόν κυρίως, όταν προσπαθούσαν διάφορες φασιστικές ομάδες να βρουν κόσμο και κυρίως μάχιμη νεολαία, είχαν γίνει απόπειρες να φτιαχτούν οργανωμένα φασιστικά γκρουπ στις κερκίδες. Δεν ευδοκίμησε όμως η προσπάθεια. Στις περισσότερες των περιπτώσεων η απάντηση των οπαδών στην προσπάθεια οργανωμένων φασιστικών παρεμβάσεων ήταν δυναμική και δεν άφηνε περιθώρια –δημόσιας τουλάχιστον– φασιστικής έκφρασης. Τα τελευταία χρόνια οι όποιες προσπάθειες έχουν γίνει από φασίστες για «προσηλυτισμό» νεαρών κυρίως οπαδών γίνονται υπόγεια και στα μουλωχτά. Ακριβώς γιατί δεν τους παίρνει διαφορετικά. Και σίγουρα σε πολλές περιπτώσεις, η προσπάθεια των φασιστών να τσιμπήσουν κόσμο από τα γήπεδα δεν έχει να κάνει μόνο με ιδεολογικούς σκοπούς, αλλά και με τη διεκπεραίωση διαφόρων ειδών «εργασιών». Πάντως το «υγιές» κομμάτι της κερκίδας στη συντριπτική πλειοψηφία των γηπέδων και των οργανωμένων έχει καταφέρει να «επικρατήσει», τονίζοντας πως ο αντιφασισμός και ο αντιρατσισμός δεν είναι ζητήματα πολιτικής ταυτότητας, αλλά ζητήματα κοινωνικά, ζητήματα αξιοπρέπειας και στάσης ζωής.
Οι Έλληνες οπαδοί που αυτοπροσδιορίζονται ως αντιφασίστες και θέλουν να συμπεριφέρονται ως αντιφασίστες, μπορούν την ίδια στιγμή να έχουν «κολλητές» σχέσεις με τις εκάστοτε διοικήσεις, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό;
Μεγάλο ζήτημα. Μια επίσης καλή ερώτηση θα ήταν αν «αντιφασίστες οπαδοί» μπορούν ταυτόχρονα να βρίζουν χυδαία γυναίκες ή νεκρούς ή να συμμετέχουν σε αντιφασιστικές διαδηλώσεις «ψάχνοντας» για αντίπαλους οπαδούς; Υπάρχει η αντίληψη πως άλλο πράγμα να είσαι ή να δηλώνεις αντιφασίστας οπαδός και άλλο πώς την βλέπεις οπαδικά, τι μυαλά κουβαλάς σε σχέση με κάθε είδους οικονομικά νταραβέρια, σε σχέση με τη διοίκηση ή σε σχέση με το «μέχρι πού φτάνει η αντιπαλότητα με τον απέναντι οπαδό». Κατά τη γνώμη μας, θα πρέπει η «ταυτότητα» του αντιφασίστα οπαδού να συνοδεύεται και με κάποια ακόμη χαρακτηριστικά που έχουν να κάνουν με αυτό που εμείς αποκαλούμε «οπαδική κουλτούρα». Δεν γίνεται δηλαδή να «τα παίρνεις» από τη διοίκηση, να είσαι λιγότερο ή περισσότερο υπάλληλος και κατά τα άλλα να δηλώνεις «αντί» γενικώς. Σε αυτό το θέμα επικρατεί ένα χάος και χίλιες δυο αντιφάσεις στους περισσότερους οπαδούς και πολλές φορές σε συζητήσεις, σχόλια και οπαδικά φόρουμ γίνεται τελείως κατανοητό το μέγεθος του… χάους. Είναι σημαντικό για τη βελτίωση της εικόνας του οπαδικού κινήματος που λέγαμε και πιο πάνω, η δήλωση περί αντιφασισμού να είναι επί της ουσίας και όχι λόγω μόδας ή ιδεολογικής κάλυψης άλλων συμπεριφορών. Πάντως, ανεξάρτητα από την ουσία ή όχι του πράγματος, το γεγονός πως μας προβληματίζει το πώς ορίζει ο κάθε οπαδός τον όρο αντιφασίστας και αντιφασιστικός αγώνας στα γήπεδα και όχι τον όρο φασίστας και εθνικιστικές-ρατσιστικές κορώνες στα γήπεδα (όπως συμβαίνει ας πούμε σε πολλές χώρες των Βαλκανίων) είναι σίγουρα πολύ θετικό!
Ποια είναι η άποψη σας για το «nopolitica», στάση που είχε λανσαριστεί στο εξωτερικό, και εσχάτως «επισημοποιείται» και στην Ελλάδα (π.χ. Θύρα 7 και Θύρα 4, αλλά για διαφορετικούς λόγους η καθεμιά);
Αν ρωτήσουμε δέκα οπαδούς της ίδιας ομάδας για το πώς εννοεί ο καθένας τον όρο «nopolitica» θα εισπράξουμε δέκα διαφορετικές απαντήσεις. Στην Ιταλία, όπου γεννήθηκε η στάση «nopolitica» στην κερκίδα, σήμαινε τον απόλυτο διαχωρισμό της εξέδρας από οποιαδήποτε πολιτική άποψη, γραμμή ή ιδεολογία, πράγμα που έγινε για τη διατήρηση της «ενότητας του πετάλου» και την αποφυγή εσωτερικών συγκρούσεων. «Nopolitica, onlyultras», έλεγαν και λένε σε πανό και ανακοινώσεις πολλά ιταλικά γκρουπ ultras. Αλλά η άποψη για τα «πολιτικά του ποδοσφαίρου» (footballpolitics) δεν έλειψε ποτέ. Άποψη για τον ρόλο της τηλεόρασης και των χορηγών στο σύγχρονο ποδόσφαιρο, κριτική της μπίζνας του μοντέρνου ποδοσφαίρου, αντιδράσεις για ακριβά εισιτήρια και απαγορεύσεις εκδρομών ή πιο πρόσφατα για την κάρτα οπαδού (tesseradeltifoso). Ούτε απουσίασαν ποτέ από τα ιταλικά γήπεδα πανό που αναφέρονται σε κοινωνικά ζητήματα εκτός γηπέδων. Πρόσφατο παράδειγμα τα πανό συμπαράστασης σε θύματα σεισμών ή για τους μετανάστες-θύματα της Λαμπεντούζα. Όμως όλα αυτά τα θέματα δεν θεωρούνται από τους ultras πολιτικά ζητήματα. «Έξω τα πολιτικά από το γήπεδο» σημαίνει, για τους περισσότερους τουλάχιστον, έξω τα ιδεολογικά σύμβολα ή τα ξεκάθαρα μηνύματα προς τη μια ή την άλλη πολιτική γραμμή. Πολλοί οπαδοί, και στην Ιταλία αλλά και στην Ευρώπη (και φυσικά πρόσφατα και στη χώρα μας), χρησιμοποίησαν το «nopolitica» ως κάλυμμα για την υπόγεια ή λιγότερη υπόγεια «επικράτηση» ακροδεξιών αντιλήψεων. Αν όχι για τη «στρατολόγηση» νεαρών «χουλιγκάνων», για τη συντήρηση μιας χουλιγκανίστικης νοοτροπίας και λογικής που βασίζεται στη βία, στην άκριτη στάση και στην προβατοποίηση. Θεωρούμε πως ειδικά στις μέρες μας που όλοι επηρεαζόμαστε από τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις (και φυσικά αυτές επηρεάζουν και το γήπεδο) ο οπαδός πρέπει να έχει άποψη και να την εκδηλώνει. Πρέπει να έχει άποψη και για αμιγώς γηπεδικά ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη μοντερνοποίηση του αθλητισμού, τη θέσπιση νέας νομοθεσίας για τους αθλητικούς χώρους, τη μεταχείρισή του από την αστυνομία (ειδικά στις εκδρομές – όταν αυτές γίνονται) κ.λπ., αλλά και για σοβαρά κοινωνικοπολιτικά ζητήματα όπως ήταν για παράδειγμα η δολοφονία του Παύλου Φύσσα.
Πώς κρίνετε την είδηση ότι ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη, κ. Δένδιας, ετοιμάζει επιχείρηση «σκούπα» στους συνδέσμους, κάτι που έχει ακουστεί αρκετές φορές στο παρελθόν από άλλους υπουργούς;
Γενικώς με τις «σκούπες» σαν πολιτική επιλογή δεν τα πηγαίνουμε καλά. Είτε μιλάμε για μετανάστες είτε για ναρκομανείς είτε για οπαδούς. Η λογική «σαρώνω τα πάντα, κατεβάζω όλη την αστυνομική δύναμη στην πόλη και ό,τι είναι εκτός γραμμής το εξολοθρεύω» μόνο αρνητικά αποτελέσματα έχει. Αλήθεια, πότε επί της ουσίας έχει υπάρξει σοβαρή και ξεκάθαρη πολιτική βούληση από πλευράς κρατικών φορέων για μια συζήτηση σε βάθος για ζητήματα που άπτονται των γηπέδων, της κερκίδας και των οπαδών, με συμμετοχή και των ίδιων των οπαδών; Πότε έχει υπάρξει πρωτοβουλία από το Υπουργείο να ρίξει λύσεις στο τραπέζι για την αντιμετώπιση της βίας πέραν των λύσεων που περιλαμβάνουν αμείλικτους νόμους, καταστολή και παράλογες και αντιδημοκρατικές απαγορεύσεις (όπως η απαγόρευση των μετακινήσεων); Δεν λέμε πως ό,τι αποφασίζεται από την πλευρά του κράτους και των αρμόδιων γίνεται με αφορμή το τίποτα. Σε πολλές περιπτώσεις οι ίδιοι οι οπαδοί με τις ενέργειες τους βγάζουν μόνοι τους τα ματάκια τους. Αλλά πώς γίνεται και κάθε φόρα που έχει αποφασιστεί κάποια αυστηρή νομοθετική λύση για την αντιμετώπιση των βίαιων περιστατικών οι περισσότεροι των θυμάτων των νέων νόμων είναι για παράνομες πράξεις αστείες; Όπως με τον νόμο Ορφανού μετά τα γεγονότα της Παιανίας, όπου με την εφαρμογή του «ιδιώνυμου» μπήκαν φυλακή οπαδοί για καπνογόνα και φασαρίες με σεκιουριτάδες των γηπέδων χωρίς το δικαίωμα αναστολής της ποινής (παρ’ όλο το λευκό τους ποινικό μητρώο), χωρίς καν το δικαίωμα υπεράσπισης του εαυτού τους. Ούτε οι «σκούπες» είναι η λύση ούτε άλλες παρόμοιες ενέργειες που τσουβαλιάζουν όλους τους οπαδούς και ξεκινούν από το δόγμα πως όλοι είναι εν δυνάμει εγκληματίες και κακοποιοί.
Στην Ελλάδα υπάρχει περίπτωση να δούμε κάποια στιγμή ένα φαινόμενο αντίστοιχο της Κωνσταντινούπολης, όπου παρατηρήθηκε ενεργή ένωση αντίπαλων οπαδών στις λαϊκές διαδηλώσεις ;
Οι εικόνες που είδαμε από την Κωνσταντινούπολη, καθώς και από άλλες μεγάλες πόλεις της Τουρκίας, αλλά και όσα μας μετέφεραν άνθρωποι που έζησαν τα γεγονότα από κοντά (στο τρέχον τεύχος του περιοδικού μας δημοσιεύουμε μια συνέντευξη με τον Haluk, οπαδό της Φενερμπαχτσέ που συμμετείχε ενεργά στις διαδηλώσεις, καθώς και όσα έζησε εκείνες τις μέρες στην Κωνσταντινούπολη μια φίλη και αναγνώστρια του περιοδικού) είναι τρομερά ελπιδοφόρες. Οπαδοί με δεκάδες χρόνια αντιπαλότητας και έχθρας στην πλάτη τους να κάνουν στην άκρη τις όποιες διαφορές τους και να διαδηλώνουν όλοι μαζί; Είναι σίγουρα πολύ σημαντικό και μακάρι τα ΜΜΕ να έδιναν την πρέπουσα βαρύτητα σε αυτήν τη σύμπραξη, η οποία δημιούργησε πολύ θετικές εντυπώσεις και στους αριστερούς πολιτικούς χώρους της Τουρκίας, όπως δίνουν όταν σημειώνονται περιστατικά βίας μεταξύ των οπαδών. Στην Ελλάδα έχουν υπάρξει κατά το παρελθόν περιπτώσεις όπου οπαδοί διαφορετικών ομάδων έχουν κατέβει σε διαδηλώσεις (ειδικά στις διαδηλώσεις ενάντια στα μνημόνια, αλλά και μετά τη δολοφονία του Γρηγορόπουλου), αλλά όχι μαζικά και οργανωμένα. Πάντως στη διαδήλωση που έγινε μια μέρα μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα στο Κερατσίνι συμμετείχαν οπαδοί από αρκετές ομάδες, κάποιοι μάλιστα και με διακριτικά των ομάδων τους, χωρίς να προκύψουν δυσάρεστα ευτράπελα. Δεν είναι απίθανο κάποια στιγμή να δούμε αντίστοιχες εικόνες με αυτές της Κωνσταντινούπολης στους δρόμους της Αθήνας. Αρκεί, όπως είπαμε και παραπάνω, να αλλάξουν κάποια πράγματα στη νοοτροπία και την κουλτούρα των οπαδών. Να καταλάβουν ότι ειδικά στις μέρες μας πολύ περισσότερα μας ενώνουν παρά μας χωρίζουν.
Περιεχόμενα:
http://www.humbazine.gr/index.php/blog/neo-tefchos-humba/#comment-439
[…] και Στρούγκας, έχουμε γράψει την άποψη μας πριν δύο τεύχη με αφορμή τη δολοφονία του Φύσσα και τη στάση…. Να το ξαναπούμε: «Υπάρχει η αντίληψη πως άλλο πράγμα […]