Πούλα, πούλα!
«Αποφασίσαμε να πουλήσουμε την ψυχή μας,», δήλωσε στην εφημερίδα BerlinerZeitung, στις αρχές του Νοεμβρίου, ο πρόεδρος DirkZingler της βερολινέζικης ποδοσφαιρικής ομάδας FCUnionBerlin, η οποία αγωνίζεται στην Budesliga 2. Και συνεχίζει, «στα μέλη μας και τους φιλάθλους μας!». Τι ακριβώς εννοεί ο ποιητής;
Ο πρόεδρος και η διοίκηση της FCUnionBerlin, η οποία εδρεύει στην περιοχή του Koepenick, ανατολικά του Βερολίνου, αποφάσισαν να πουλήσουν μέρος του γηπέδου της ομάδας, του σταδίου AlteForserei, στο οποίο αγωνίζεται η ομάδα από το 1920, στους ίδιους τους φιλάθλους της. Θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να ανταποδώσει τη στήριξη και την αγάπη που δείχνουν οι οπαδοί της ομάδας προς τον σύλλογο, αλλά και συνεχίζοντας μια σειρά κινήσεων που δικαιολογούν τον τίτλο της βερολινέζικης ομάδας ως ομάδα των φιλάθλων της. Έτσι λοιπόν, από το διάστημα 1 ως 31 Δεκεμβρίου, οι οπαδοί της ομάδας είχαν τη δυνατότητα να αγοράσουν 10.000 μετοχές έναντι του ποσού των 500 ευρώ ανά μετοχή. Τα χρήματα που συγκεντρώθηκαν από αυτές τις μετοχές θα χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη ενός δανείου ύψους 5.000.000 ευρώ για την κατασκευή μιας νέας εξέδρας, το «σπίτι των φιλάθλων», στην οποία θα λειτουργεί μπαρ και άλλες παροχές για τους οπαδούς. Ουσιαστικά, πρόκειται για τη σύσταση μιας «συμμετοχικής διαχείρισης αποθεμάτων» (jointstockcompany) με στόχο την ισότιμη συμμετοχή των φιλάθλων της ομάδας όσον αφορά το παρόν και το μέλλον του γηπέδου της ομάδας. Οι όποιες αλλαγές προταθούν από τα μέλη του συλλόγου, η πιθανή μετονομασία του γηπέδου ή ανακατασκευή του για παράδειγμα, θα πρέπει να εγκριθούν και από τους ίδιους τους φιλάθλους-κατόχους μετοχών. Το συγκεκριμένο σχέδιο έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από την πλειοψηφία των οπαδών και των οργανωμένων οπαδικών σχημάτων της FCUnion, που θεωρούν πως με αυτόν τον τρόπο συνεχίζεται η ποιοτική διαφοροποίηση του συλλόγου έναντι των υπολοίπων της Γερμανίας όσον αφορά τη σχέση μεταξύ διοίκησης – παικτών – φιλάθλων. Βέβαια υπήρξαν και συγκρατημένες φωνές οι οποίες επισήμαναν το κίνδυνο να μην πετύχει το πρότζεκτ και να μείνουν εκτεθειμένοι όσοι φίλοι της ομάδας αποφάσισαν τελικά να αγοράσουν μετοχές. Υπάρχουν και κάποιοι που υποστηρίζουν πως όσο δημοκρατική και αγνή είναι η πρόταση του προέδρου η θέση των οπαδών είναι στην κερκίδα και καλύτερα να μην ανακατεύονται με τα διοικητικά και οικονομικά πίτουρα…
Με το κασκόλ στο ένα χέρι και το φτυάρι στο άλλο…
Δεν είναι η πρώτη φορά που οι οπαδοί της UnionBerlin αποφασίζουν να συμμετέχουν ενεργά στα ζητήματα του συλλόγου και ειδικά στα θέματα που αφορούν το σπίτι της ομάδας. Το 2008, περισσότεροι από 2000 οπαδοί της ομάδας αφιέρωσαν πάνω από 140.000 ώρες εθελοντικής εργασίας για την ανακατασκευή του γηπέδου, εργασίες απαραίτητες από τη στιγμή που την χρονιά εκείνη η ομάδα ανέβηκε στην Budesliga 2. Οι εργασίες κράτησαν 11 μήνες και μέσα σε αυτό το διάστημα οι οπαδοί σε συνεργασία με μια ομάδα επαγγελματιών κατασκευαστών κατάφεραν να μεταμορφώσουν το παλιό γήπεδο σε ένα μοντέρνο σύγχρονο στάδιο. Η ποδοσφαιρική κοινότητα, όχι μόνο στη Γερμανία αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη είχε εκφράσει το θαυμασμό της για αυτήν την πρωτοβουλία των φίλων της ομάδας και την όρεξη με την οποία συμμετείχαν στις σκληρές οικοδομικές εργασίες, παρόλο που αφιέρωσαν πολύ από τον ελεύθερό τους χρόνο για να καταφέρουν να υλοποιήσουν το σχέδιο ανακατασκευής του γηπέδου μέσα στα χρονικά όρια που έπρεπε. Το συνολικό κέρδος από τα εργατικά ήταν περίπου 2.000.000 ευρώ, ενώ το συνολικό ποσό που δαπανήθηκε για τις εργασίες έφτασαν τα 15.000.000 ευρώ. Για άλλη μια φορά, οι οπαδοί της Union απέδειξαν πόσο πιστοί στο σύλλογο είναι και πως η ομάδα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της κοινότητας του Koepenick. Όποτε έχει χρειαστεί οι φίλαθλοι της ομάδας δηλώνουν παρόν όπως και τη σεζόν 2004/2005, όπου χρειάστηκαν 1.500.000 ευρώ περίπου για να μπορέσει η ομάδα να αγωνιστεί στην τοπική λίγκα και χιλιάδες οπαδοί στήριξαν την καμπάνια «Αιμορραγώ για την Union», προσφέροντας στο σύλλογο χρήματα από δωρεές αίματος προκειμένου να βοηθήσουν στην συλλογή αυτού του χρηματικού ποσού.
Ιστορία της ομάδας και ο ρόλος των εργατών μετάλλου του Koepenick
Η FC. Unionιδρύθηκε το 1906 από εργάτες μετάλλου που δούλευαν στα εργοστάσια της περιοχής του Koepenick. Το παρατσούκλι «Schlosserjungs», δηλαδή μεταλλεργάτες, ήταν λογικό να καθιερωθεί, όχι μόνο λόγω των ιδρυτών της, αλλά και του μπλε χρώματος της εμφάνισης που παρέπεμπε στο κλασσικό χρώμα της εργατικής φόρμας των βιομηχανικών εργατών της ευρύτερης περιοχής. Η σύνδεση της ομάδας με τους εργάτες μετάλλου κρατάει μέχρι και σήμερα και το σύνθημα «EisernUnion», δηλαδή Σιδηρά Ένωση, ακούγεται πάντα στα παιχνίδια από τους οπαδούς της. Σε αντίθεση με άλλα ποδοσφαιρικά σωματεία εκείνης της περιόδου που είχαν μια μεσοαστική προέλευση, η FCUnionήταν η ομάδα της εργατικής τάξης.
Πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όσον αφορά το αγωνιστικό κομμάτι η ομάδα δεν έχει να υπερηφανεύεται για κάποια μεγάλη επιτυχία. Βασικά, ούτε και αργότερα, μετά τον πόλεμο και τη διάσπαση του Βερολίνου έκανε κάποια φοβερή αγωνιστική πορεία. Ελάχιστες είναι οι διακρίσεις της και ακόμα λιγότεροι οι τίτλοι της. Η μόνη επιτυχία εκείνη την περίοδο ήταν η κατάκτηση του κυπέλλου Ανατολικής Γερμανίας το 1968 και ενώ μέχρι τότε από το 1950 ως το 1966 είχε αλλάξει πέντε διαφορετικά ονόματα πριν το τελικό σημερινό. Το ενδιαφέρον ιστορικό κομμάτι της ομάδας δεν είναι λοιπόν το αγωνιστικό μέρος, αλλά η μεγάλη κόντρα με την ομάδα των «Έντεκα Γουρουνιών»!
Εχθροί και φίλοι του καθεστώτος
«Προτιμώ να είναι ηττημένος, παρά ένα ηλίθιο γουρούνι της Στάζι!», αυτό ήταν ένα από τα συνθήματα που φώναζαν οι οπαδοί της FCUnionτις δεκαετίες του 1970 και του 1980 στο AlteForsterei, απευθυνόμενοι στους μισητούς αντιπάλους τους, τους οπαδούς και την ομάδα της Δυναμό Βερολίνου (BFCDynamo). Από το 1979 ως το 1988 η Δυναμό Βερολίνου, αργότερα, μετά την πτώση του τείχους μετονομάστηκε σε FCBerlin, κατέκτησε 10 πρωταθλήματα, με τη βοήθεια, τη στήριξη και την εύνοια των Μυστικών Υπηρεσιών της Στάζι. Είναι γνωστό πως η Στάζι, κατ’ εντολή του καθεστώτος έφτιαξε, πριμοδότησε και στήριξε με κάθε τρόπο αθλητικά σωματεία. Το όνομα Δυναμό ταυτίστηκε με τις ομάδες της Αστυνομίας και του Στρατού. Οι Δυναμό του Βερολίνου και της Δρέσδης θα κυριαρχήσουν στο γερμανικό ποδόσφαιρο. Η ομάδα της Union, η οποία υποστηρίζονταν από το FDGB, την Συνδικαλιστική Ένωση Ανατολικής Γερμανίας, για πολλά χρόνια θα ζούσε στη σκιά της αιώνιας αντιπάλου, με αποτέλεσμα το μίσος των φίλων της να αποκτήσει αντικαθεστωτικά χαρακτηριστικά. Στο σήμα, την ομάδα και τους οπαδούς της Δυναμό έβλεπαν το κράτος, την εξουσία και την αστυνομική καταστολή. Τον Αύγουστο του 2009, η διοίκηση της ομάδας αρνήθηκε χορηγία μεγάλου χρηματικού ποσού, που θα έλυνε σημαντικό μέρος των οικονομικών προβλημάτων του συλλόγου, γιατί αποκαλύφθηκε πως ο πρόεδρος της εταιρείας που προσέφερε την χορηγία είχε διατελέσει κατά το παρελθόν πράκτορας της Στάζι. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το περιοδικό Eulenspiegel«δεν ήταν ο κάθε οπαδός της Unionεχθρός του καθεστώτος, αλλά κάθε εχθρός του καθεστώτος ήταν οπαδός της Union». Είναι χαρακτηριστικό πως το γήπεδο της Unionαποτέλεσε για τους οπαδούς της ένα χώρο αντίδρασης και αντικομφορμιστικής δράσης εναντίον του γραφειοκρατικού καθεστώτος. Μια αντίδραση πάντως που ταυτίστηκε με τις δυτικές φωνές προπαγάνδας εναντίον του «κομμουνιστικού καταπιεστικού καθεστώτος» και μέσω των γηπέδων. Οπαδοί αρκετών ομάδων της Δυτικής Γερμανίας, φώναζαν στις κερκίδες συνθήματα παρόμοια με αυτά των φίλων της Union, όσον αφορά κυρίως τις ενέργειες και την πολιτική της Στάζι. Μεγάλη ιστορία αυτή όμως. Η σύνδεση του αθλητισμού με την πολιτική, του πάθους για το ποδόσφαιρο και της κουλτούρας του γηπέδου με τις εκάστοτε πολιτικοκοινωνικές προεκτάσεις σημαντικών γεγονότων, ειδικά σε ιστορικά περιβάλλοντα όπως αυτό της Γερμανίας, μετά τη διάσπαση, παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον και σίγουρα κάποια στιγμή θα ασχοληθούμε διεξοδικά.
Γήπεδα χορηγών ή γήπεδα των συλλόγων;
Σε μια εποχή όπου τα περισσότερα γήπεδα αποκτούν ονόματα χορηγών αλλοιώνοντας με αυτόν τον τρόπο την ιστορία και την κοινωνική προέλευση των ομάδων, σε μια εποχή που οι πρόεδροι των ποδοσφαιρικών σωματείων ψάχνουν απεγνωσμένα αραβικά, ρώσικα και πολύ πρόσφατα ινδικά κεφάλαια για να επενδύσουν στο ποδόσφαιρο (και στα γήπεδα σαν ντουβάρια φυσικά), σε μια εποχή που στις περισσότερες ομάδες της Ευρώπης, και στην Ελλάδα ακόμα περισσότερο, κυριαρχεί η λογική του μεγαλοιδιοκτήτη-παράγοντα που κάνει κουμάντο και αποφασίζει μόνος για τις τύχες της ομάδας, στο Koepenickσύλλογος, διοίκηση, παίκτες και οπαδοί λειτουργούν τελείως διαφορετικά. Πιο δημοκρατικά; Συμμετοχικά; Επηρεαζόμενοι από αυτοδιαχειριστικά μοντέλα; Με σεβασμό και αγάπη για το ίδιο το ποδόσφαιρο; Αρνούμενοι να αντιμετωπίσουν το ποδόσφαιρο σαν showbusiness; Όπως και να το δει κανείς, ένα είναι σίγουρο: η ποδοσφαιρική κουλτούρα της FC Union, με δεδομένη και την, πλέον, αγωνιστική πρόοδο της ομάδας, μας δείχνει τον άλλο δρόμο που μπορεί κάποιος να ακολουθήσει περάν της λεωφόρου των υπέρογκων, αγνώστου προελεύσεως, χρηματικών ποσών, του ξεπλύματος μαύρου χρήματος και των επενδυτών-σωτήρων που λειτουργούν σαν φεουδάρχες…