Το βράδυ που η Ατλέτικο Μαδρίτης απέκλεισε την Μπαρσελόνα η ανθρωπότητα διαπίστωσε επιτέλους πως το παιδί-θαύμα Τιμπό Κουρτουά θα μπορούσε να είναι ο επίσημος σωσίας του Ζακ Τατί. Ο Ζακ Τατί (1907-1982) ήταν κι αυτός τερματοφύλακας, όπως ο Αλμπέρ Καμύ, ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, ο Λουί Φερντινάν Σελίν ή ο πιο προσεκτικός από όλους, ο ποιητής Ανρύ Ντε Μοντερλάν[1]. Ο Τατί, που καταστράφηκε οικονομικά όταν αποφάσισε να χτίσει μια ολόκληρη πόλη για τα σκηνικά της ταινίας Playtime, ήταν κι αυτός τόσο τελειομανής που προτιμούσε να παίζει χωρίς μπάλα
Το 1978, τέσσερα χρόνια μετά την τελευταία μεγάλου μήκους ταινία του, το Parade(Παρέλαση), γυρίζει μαζί με την κόρη του, Σοφί Τατισέφ, ένα ντοκιμαντέρ που έμεινε ανέκδοτο μέχρι το 2002. Ο τίτλος του ForzaBastiaή Une îleenfête(Ένα νησί γιορτάζει). Γυρίστηκε στην Κορσική, μια μέρα γιορτής, στις 26 Απριλίου του 1978. Ήταν η μέρα που η SportingClubτης Μπαστιά αντιμετώπισε την Αϊντχόβεν στο γήπεδο Αρμάν Σεζαρί του Φουριανί για τον πρώτο τελικό του Κύπελλου ΟΥΕΦΑ.
Kύπελλο ΟΥΕΦΑ 1977-78. Ο τελικός παίζεται λοιπόν σε διπλά ματς. Ο Ολυμπιακός αποκλείεται στον πρώτο γύρο από τη Δυναμό Ζάγκρεμπ. Η πανίσχυρη στην Ελλάδα Α.Ε.Κ. του Ζλάτκο Τσαϊκόφσκι –και του Μαύρου, και του Μπάγεβιτς και του Βιέρα–, η οποία την προγούμενη χρονιά έφτασε μέχρι τα ημιτελικά της διοργάνωσης, αποκλείεται στον δεύτερο γύρο από τη Σταντάρ Λιέγης.
Η χρονιά ανήκει στην Μπαστιά, στις υπέροχες φανέλες της, στο καυτό της γήπεδο των –θεωρητικά– μόλις 12.000 θέσεων, στον προπονητή της Πιερ Καϋζάκ, που βρίσκεται στον πάγκο της Σπορτίνγκ από το 1971, και στους παίκτες της.
Τους ντόπιους, όπως ο Κλωντ Παπί, ο Σαρλ Ορλαντουτσί, ο Πολ Μαρκιονί, ο Ζαν Κλοντ Ντε Ζερμπί, ή τους επήλυδες, όπως ο Ζαν-Φρανσουά Λαριός και ο Φελίξ Λακυεστά (δανεικοί κι οι δυο από την σπουδαία τότε Σεντ Ετιέν) ή ο Ολλάνδός Τζόνι Ρεπ. Ο ωραίος Τζόνι ήταν ένας από τους Ολλανδούς ροκ σταρ που τη δεκαετία του 70 κυριάρχησαν στην ποδοσφαιρική Ευρώπη και έφτασαν στον τελικό δύο Παγκοσμίων Κυπέλλων. Έρχεται στην Κορσική για να συζητήσει τη μεταγραφή του ενώ τον ζητάει κι η Ρεάλ. Θέλει να δει το γήπεδο, οι Κορσικάνοι σφυρίζουν αδιάφορα και τον πάνε για ξενάγηση και φαγητό. Υπογράφει το ίδιο βράδυ. Ο ίδιος παραδέχεται στην αυτοβιογραφία του ότι αν είχε δει το γήπεδο του Φουριανί δεν θα υπέγραφε ποτέ. Δεν θα το μετανιώσει τελικά.
Στην πορεία για τον τελικό του Κυπέλλου του 1977-78, η Μπαστιά λοιπόν αποκλείει διαδοχικά, σημειώνοντας μόνο νίκες, την Σπόρτινγκ Λισαβόνας (3-2, 1-2), την παραπαίουσα Νιούκαστλ (2-1, 1-3) αλλά και την Τορίνο (2-1, 2-3). Ο Ζαν Φρανσουά Λαριός θα ανοίξει το σκορ στο κατάμεστο και χιονισμένο Κομουνάλε:
Κάνει την πρώτη της ήττα (4-2) στο γήπεδο της Καρλ Τσάις Ιένα. Πιθανολογούμε πως το σκορ του πρώτου αγώνα (7-2) προκάλεσε τη λογική χαλαρότητα των Κορσικανών. Στον πρώτο ημιτελικό με την Γκρασχόπερς χάνει στη Ζυρίχη 3-2 αφού πρώτα έχει προηγηθεί δύο φορές. Στη ρεβάνς, το γκολ του Παπί στο 68΄αρκεί για την πρόκριση.
Ο πρόεδρος της Μπαστιά, ο Ζιλμπέρ Τριγκανό, ο πρωτοπόρος ιδιοκτήτης της τουριστικής επιχείρησης Club Méditerranée, καλεί τον Ζακ Τατί να φιλμάρει τον αγώνα. Το ντοκιμαντέρ που βλέπουμε εμείς (μπορείτε να το δειτε εδώ: http://vimeo.com/23075609)δεν δείχνει σχεδόν καθόλου μπάλα, μιλάει για όσα προηγούνται και όσα ακολουθούν και για όσα συμβαίνουν στην κερκίδα.
Δείχνει την ηλιόλουστη αρχικά μέρα, τις σημαίες, τον ενθουσιασμό, τα βαρελότα, τις μπάντες που παίζουν μουσική, παιδιά, νέους, ηλικιωμένους, άντρες και γυναίκες στον δρόμο, στα μπαλκόνια, στα καφενεία, σκαρφαλωμένους σε καμπαναριά, τρένα και αυτοκίνητα. Βλέπουμε τα σύννεφα να πυκνώνουν από το μεσημέρι, την θύελλα που ξεσπά, τις ομπρέλες στις κερκίδες, τη λάσπη, το γήπεδο πλημμυρισμένο, γεμάτο λακούβες, ανθρώπους να προσπαθούν απελπισμένα να βελτιώσουν την κατάσταση με σκούπες, κουβάδες και σακιά με ροκανίδια. Το ματς παρόλα αυτά αρχίζει. Το βαθύ πράσινο του γκαζόν και το βαθύ μπλε του ουρανού το διακόπτουν οι λάμψεις των βεγγαλικών, στο βάθος τα βουνά, οι θεατές χάνουν λίγο λίγο την ελπίδα τους ενώ σκοτεινιάζει, οι φωνές και οι κόρνες από τις κερκίδες χαμηλώνουν. Το ματς τελειώνει χωρίς σκορ, οι παίκτες της Μπαστιά επιστρέφουν στα αποδυτήρια με σκυμμένο το κεφάλι, την άλλη μέρα απομένουν τα σκουπίδια και οι σκισμένες εφημερίδες, όπως σε όλα τα γήπεδα του κόσμου.
Στη ρεβάνς η Αϊντχόβεν θα κερδίσει 3-0.
Ο Τατί θα πεθάνει τέσσερα χρόνια μετά. Αυτό ήταν το τελευταίο του φιλμ. Θα μείνει για χρόνια χαμένο μέχρι να το ανακαλύψει ο Ζαν Πιερ Ματεΐ, διεθυντής του Κορσικανικού Κέντρου Κινηματογράφου, σε μια αποθήκη. Η Σοφί Τατισέφ θα κάνει το τελικό μοντάζ.
Ο Τζόνι Ρεπ θα μείνει ακόμη μια σεζόν στην Μπαστιά, θα βάλει συνολικά 44 γκολ, θα κληθεί ξανά στην Εθνική Ολλανδίας και θα είναι στην αρχική ενδεκάδα του τελικού του 78 κόντρα στην Αργεντινή. Το 1979 θα πάρει μεταγραφή για την Σεντ Ετιέν όπου θα έχει συμπαίκτη, μεταξύ άλλων, τον Μισέλ Πλατινί. Γρήγορα η καριέρα του θα πάρει τον κατήφορο. Τα τελευταία χρόνια, κατεστραμμένος οικονομικά και μόνος, προσπαθεί να απαλλαγεί από την εξάρτησή του από το αλκοόλ. Η Σεντ Ετιέν και η Μπαστιά θα βρεθούν αντιμέτωπες στον τελικό του Κυπέλλου Γαλλίας το 1981. Ο Τζόνι Ρεπ θα χάσει ξανά.
Ο σκόρερ του ημιτελικού με την Γκρασχόπερς και καλύτερος σκόρερ στην ιστορία της ομάδας, ο Κλωντ Παπί – τον βλέπουμε να αποχωρεί στο τέλος του αγώνα με το νούμερο 10 στην πλάτη – θα πεθάνει το 1983 στα 33 του, παίζοντας τένις.
Μια κερκίδα του γήπεδου του Φουριανί θα καταρρεύσει στις 5 Μαΐου του 1992, στον ημιτελικό Κυπέλλου Γαλλίας Μπαστιά-Μαρσέιγ. Θα σκοτωθούν δεκαοχτώ άνθρωποι και θα τραυματιστούν πάνω από δυο χιλιάδες. Ο εγγονός του προπονητή της ομάδας του 1978, ο Γιαν Καϋζάκ, παίζει σήμερα κεντρικός αμυντικός στην Μπαστιά και από τον Ιανουάριο έχει συμπαίκτη του τον Τζιμπρίλ Σισέ.
Λένα Δελβερούδη
ΠΗΓΕΣ:
http://www.blogmorlino.com/index.php/2009/05/22/deux_de_mes_d_yeux_aimaient_le_foot
http://thevintagefootballclub.blogspot.fr/2010/02/lepopee-de-bastia-en-coupe-uefa-1977-78.html
http://netherlands.worldcupblog.org/world-cup-2010/johnny-reps-hollywood-life-wheres-the-movie.html
[1]Ο Ντε Μοντερλάν αυτοκτόνησε το 1972. Για είναι σίγουρος για την επιτυχία του εγχειρήματος, πήρε μια αμπούλα υδροκυάνιο και ταυτόχρονα αυτοπυροβολήθηκε στο στόμα.