Πάμε Μουντιάλ;
Αυτές τις μέρες, και μέχρι τη λήξη του Μουντιάλ στη Βραζιλία, κάνουμε στον MusicSociety μια σειρά εκπομπών σε συνεργασία με κάποιους παραγωγούς από το σταθμό, με τίτλο «Μουντιάλ Αλλιώς». Όσοι μας διαβάζετε τακτικά, θα ξέρετε πως δεν μας ενδιαφέρουν τόσο τα στατιστικά, τα όμορφα γκολ και τα νέα συστήματα, αλλά στεκόμαστε στην κοινωνική σημασία των αθλητικών στιγμών. Πώς δηλαδή ένα γκολ επηρέασε έναν ολόκληρο λαό ή πώς μια νίκη αποτέλεσε «εκδίκηση» για μια στρατιωτική επέμβαση. Στο πως ήταν, για παράδειγμα, ο κόσμος όταν διοργανώθηκε για πρώτη φορά το Μουντιάλ. Στο πώς, μαζί με τον Πότσο, ανέβαινε και ο Μουσολίνι. Πώς η νίκη των Γερμανών το 1954 επούλωσε ένα κομμάτι των πληγών του πολέμου. Πώς η χούντα του Βιδέλα χρησιμοποίησε την Εθνική Αργεντινής για να κρύψει τα εγκλήματά της. Μέχρι και την περασμένη διοργάνωση (Νότια Αφρική, 2010), ίσως και την αμέσως προηγούμενη, θα μιλούσαμε και θα μας ενδιέφεραν τέτοια ζητήματα ή θα ψάχναμε να βρούμε στιγμές των Μουντιάλ που στιγμάτισαν αυτή την παγκόσμια ποδοσφαιρική γιορτή, όπως συνηθίζεται να λέγεται. Να σχολιάζαμε τη νίκη του Ιράν επί των ΗΠΑ με 2-1 το 1998 σε έναν από τους πιο πολιτικά φορτισμένους αγώνες της ιστορίας. Να βγάζαμε το καπέλο στον Ρει Γουιλκινς, της Αγγλίας, που ήταν ο πρώτος ποδοσφαιριστής της Αγγλίας που αποβλήθηκε επειδή «τόλμησε» να πετάξει την μπάλα στον διαιτητή στον αγώνα εναντίον του Μαρόκο, το 1986. Ή να βγάζαμε το καπέλο μας και στον Ζιντάν που «τόλμησε» να τσαλακώσει την εικόνα του με εκείνη την περίφημη κεφαλιά. Να θυμόμασταν την μεγάλη και ιστορική νίκη της Βόρειας Κορέας το 1966 εναντίον της Ιταλίας με το γκολ κάποιου PakDo-Ik’s. Να αποτίναμε φόρο τιμής στον Κολομβιανό Αντρέ Εσκομπάρ ο οποίος βάζει αυτογκόλ και δίνει στις ΗΠΑ το προβάδισμα σε μια από τις τραγικές στιγμές του Παγκοσμίου Κυπέλλου 1994. Η Κολομβία τελικά έχασε τον αγώνα και τερμάτισε τελευταία στο γκρουπ ενώ ο Εσκομπάρ δολοφονήθηκε όταν γύρισε στην πατρίδα του. Ο φόνος του θεωρήθηκε εκδίκηση για το ρόλο που έπαιξε στον αποκλεισμό της χώρας του.Για τους πιο άρρωστους από εμάς και από εσάς (και ξέρουμε είστε πολλοί!) θα μνημονεύαμε τον σκωτσέζο Άρτσι Γκέμμιλ που σκόραρε μετά από ένα θαυμάσιο σόλο στο τέρμα της φανταστικής κατά τα άλλα Ολλανδίας στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1978 στην Αργεντινή. Η πάντα αγαπημένη Σκωτία τελικά κέρδισε την Ολλανδία με 3-2, ωστόσο, αποκλείστηκε από τη διαφορά τερμάτων. Δεν θα ξεχνούσαμε φυσικά το γκολ του Γιούργκεν Σπάρβασερ που έδωσε στην Ανατολική Γερμανία τη νίκη με 1-0 εναντίον της Δυτικής Γερμανίας κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Κυπέλλου 1974. Ο αγώνας έχει μείνει στην ιστορία του Μουντιάλ ως ένας από τους πιο πολιτικά φορτισμένους. Αλλά και τον μεγάλο ημιτελικό μεταξύ Ιταλίας – Γερμανίας στο Μεξικό το 1970, όπου όπως λέει ο Νίκος Λεμονής στο πολύ ενδιαφέρον blogourout.blogspot.gr «Διαπίστωσα σύντομα πως ο ημιτελικός του ’70 Ιταλία-Γερμανία 4-3 είναι η κορωνίδα των ποδοσφαιρικών φετίχ της γείτονος. Ολόκληρες γενιές ανθρώπων ταυτίζουν εκείνον τον αγώνα με τον εαυτό τους. Υμνήθηκε από σκηνοθέτες, μουσικούς και τραγουδοποιούς, εικαστικούς, ποιητές. Ταυτίστηκε με την κοινωνική ιστορία της γενιάς της αμφισβήτησης του ’60. Έγινε το ορόσημο της προσωπικής ζωής των ανθρώπων. Η συμβολική αναφορά στη χαμένη αθωότητα και στις παιδικές φιλίες, έγινε με δυο λόγια το σύμβολο των πάντων. Αδύνατο να βγει απ’ το μυαλό όσων έζησαν το ματς και αδύνατο για όλους εμάς του υπόλοιπους να καταλάβουμε.» Και ο κατάλογος είναι μακρύς, για εμάς που θέλουμε να βλέπουμε το Μουντιάλ Αλλιώς
Εκτός όμως όλων αυτών των στιγμών που μας έχει χαρίσει αυτή η διοργάνωση είναι ένας μήνας κάθε τέσσερα χρόνια που έχει ταυτιστεί με παιδικές αναμνήσεις, αγάπη για την μπάλα μέσω της παρακολούθησης αγώνων σε μπαλκόνια και αυλές, οικογενειακά, σε εξοχικά, οι άλλοι με μπίρες και εσύ με λεμονάδα, τσιπς και παγωτό γρανίτα ή κυπελλάκι ρόκετ. Φωνές εκφωνητών που έχουν αποτυπωθεί στο μυαλό σου και ας ήσουν δέκα χρονών, μπάλα στην αλάνα και κάποιος από την παρέα να μεταδίδει… μουντιαλικά. Δεν ξεχνιούνται αυτές οι στιγμές, είναι βιώματα ταυτισμένα με το Μουντιάλ και λόγοι που μας έκαναν όχι μόνο να αγαπήσουμε τα σπορ, αλλά να παθιαζόμαστε κιόλας.
Μουντιάλ αλλιώς βέβαια σημαίνει να αξιολογήσεις, να κριτικάρεις και να υπολογίσεις τις διαφορές στον τρόπο παιχνιδιού, στην συμπεριφορά των παικτών, την ολοκληρωτική επικράτηση των χορηγών, της τηλεόρασης, των διαφημιστικών και των φαρμακευτικών εταιρειών. Σίγουρα το ποδόσφαιρο έχει αλλάξει τρομακτικά τα τελευταία είκοσι χρόνια. Πλέον δεν υπάρχουν ποδοσφαιριστές – αντιήρωες, κανείς δεν πρόκειται να πετάξει την μπάλα στη μούρη ενός διαιτητή ή να ρίξει κουτουλιά σε κάποιον αντίπαλο ή να προβεί σε κάποια άσκοπη αλλά μαγική ενέργεια όπως αυτή του Χιγκίτα. Πλέον τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο σύγχρονο ποδόσφαιρο παίζουν τα συστήματα, η φυσική κατάσταση και η επιστήμη: μικροτσίπ σε μπάλες και φανέλες είναι τα επόμενα πρότζεκτ. Πλέον το ποδόσφαιρο έχει ομογενοποιηθεί, τα διαφορετικά ποδοσφαιρικά στυλ κάθε χώρας και ηπείρου, έχουν γίνει πια ένα στυλ, φλατ… Πλέον όπως πολύ εύστοχα έγραψε ο Άθως Δημουλάς στο προηγούμενο τεύχος μας σχολιάζοντας την εικόνα του ποδοσφαίρου σήμερα σε σχέση με το 1994, «ίδιες φανέλες, άλλα πρόσωπα, παρόμοιο ποδόσφαιρο».
Θα μπορούσαμε λοιπόν να αναφερθούμε σε όλα αυτά με αφορμή το φετινό Μουντιάλ. Όμως όλα αυτά που συμβαίνουν στη Βραζιλία εδώ και ένα χρόνο με αφορμή τη διοργάνωση, δεν μας επιτρέπουν να επικεντρωθούμε στα αμιγώς ποδοσφαιρικά ζητήματα. Από το προηγούμενο τεύχος μας ασχολούμαστε με τις αντιδράσεις στη Βραζιλία και την αγριότητα με την οποία η εκεί αστυνομία και το κράτος σχεδίασε και υλοποίησε τα έργα για το Μουντιάλ. Από τη μια αντιδράσεις και απεργίες με κεντρικά συνθήματα «θέλουμε υγεία και εκπαίδευση, όχι μουντιάλ» και «αφού υπάρχουν χρήματα για στάδια, θα υπάρχουν χρήματα και για μας», από την άλλη εκτοπίσεις ολόκληρων περιοχών για να καθαρίσει ο τόπος και να φτιαχτούν μουντιαλικές υποδομές και βίαιες εισβολές στις φαβέλες με θύματα ως και μικρά παιδιά, για το φόβο των Ιουδαίων. Μέχρι και αυτή τη στιγμή που διαβάζετε αυτές τις γραμμές και ενώ το Μουντιάλ έχει ξεκινήσει, οι κοινωνικές αναταραχές έξω από τα γήπεδα συνεχίζονται. Πολύ θα θέλαμε με κάποιον τρόπο το φετινό Μουντιάλ να στιγματιστεί από τον εξωαγωνιστικό παράγοντα: να καθυστερήσει ας πούμε ένας αγώνας γιατί απεργοί έχουν μπλοκάρει τους δρόμους και δεν μπορούν να φτάσουν στο γήπεδο οι ομάδες. Ή να εμφανιστεί μια εθνική ομάδα με περιβραχιόνια διαμαρτυρίας για τα όσα έγιναν έξω από τα στάδια. Ή να σκοράρει ο Νειμάρ και να σηκώσει μπλούζα έχοντας από κάτω ατάκα «νίκη στους απεργούς». Όμως πολύ δύσκολα θα δούμε τέτοιες καταστάσεις, γιατί όπως προείπαμε όλα έχουν γίνει πολύ τυπικά και προβλεπόμενα στο σύγχρονο ποδόσφαιρο, και δεν υπάρχουν παίκτες που θα τολμούσαν να «ξεπεράσουν τα ποδοσφαιρικά όρια». Δεν υπάρχει πλέον ούτε ένας Σόκρατες να δείξει το δρόμο… Ενώ λοιπόν θα βλέπουμε τους αγώνες πίνοντας μπίρες με την παρέα μας, θα κρυφοκοιτάμε σε άλλα κανάλια ή πολύ περισσότερο στα ιντερνετικά media για γεγονότα άσχετα με το ποδόσφαιρο αλλά πολύ πιο σημαντικά αφού πρόκειται για την ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια…
ΥΓ. Οι αφίσες που συνοδεύουν το εντιτόριαλ είναι από εκδηλώσεις διαμαρτυρίας για το Μουντιάλ των RadicalFansUnited και μια συζήτηση που διοργανώσαμε εμείς σε συνεργασία με το βιβλιοπωλείο Βιβλιοστάτης. Η φωτογραφία με το πανό «BoycottBrasil 2014» είναι από την επιτυχημένη πορεία διαμαρτυρίας των RFU στην πρεσβεία της Βραζιλίας και στο κέντρο της Αθήνας. Αντιγράφουμε και συνυπογράφουμε το απόσπασμα από το κείμενο που μοιράζονταν κατά τη διάρκεια της πορείας:
«Εδώ και ένα χρόνο η Βραζιλία φλέγεται. Την περσινή κοινωνική έκρηξη στην αύξηση της τιμής του εισιτηρίου στα ΜΜΜ διαδέχτηκαν απεργίες πολλών κλάδων (δάσκαλοι, οδοκαθαριστές, εργαζόμενοι στο μετρό και άλλοι), συνεχείς συγκρούσεις στις φαβέλες μεταξύ κατοίκων και αστυνομίας, διαδηλώσεις κατά της διοργάνωσης. Προς τιμήν τους παλαίμαχοι ποδοσφαιριστές-είδωλα, όπως ο Ριβάλντο και ο Ρομάριο, παίρνουν το μέρος των διαδηλωτών. Ακόμα και εν ενεργεία παίκτες της Σελεσάο (πχ. Νταβίντ Λουίζ, Χουλκ) δείχνουν την κατανόησή τους σε όσα συμβαίνουν εκτός γηπέδων. Μοναδική εξαίρεση ο σιχαμένος Πελέ… Οι Βραζιλιάνοι πολίτες απαιτούν από τη FIFA να πα’ να γαμηθεί! Και έχουν κάθε δικαίωμα να το κάνουν όταν η ίδια η διοργανώτρια αρχή υποτιμά τόσο αισχρά τη ζωή τους. Για αυτούς τους λόγους στεκόμαστε και εμείς στο πλάι όσων αγωνίζονται στη Βραζιλία. Από τους κατοίκους στις φαβέλες μέχρι τους απεργούς».